Olej z Pestek Dyni – Właściwości, Przeciwwskazania

Dynia (Cucurbita pepo) jest jednym z ostatnich warzyw zbieranych z naszych ogrodów w sezonie. Jesienią do łask wracają zupy i jedną z nich jest między innymi krem z dyni. Z miąższu tego warzywa przyrządza się również konfitury, gnocchi, pasztety a nawet ciasta jak serniki. Ogranicza nas tylko wyobraźnia w możliwościach jej użycia. Ze względu na swoje walory smakowe oraz wartości odżywcze jest często jednym ze składników obiadków dla dzieci.

Z roku na rok coraz większa popularnością cieszy się święto Halloween gdzie to z dyni właśnie dzieci przygotowują specjalne lampiony a rozmaite odmiany dyni ozdobnej używamy do dekoracji domów i ogrodów.

SPIS TREŚCI:

1. Właściwości pestek z dyni
2. Olej z pestek dyni na prostatę
3. Olej tłoczony na zimno z pestek dyni
4. Jakie własciwości posiada olej z pestek dyni?
5. Dawkowanie i właściwości lecznicze oleju z pestek dyni
6. Dynia nie tylko na Halloween
7. Ciekawostka

Właściwości pestek z dyni

Pestki dyni czyli jej nasiona są surowcem do produkcji oleju, o cennych walorach smakowych i prozdrowotnych. Nasiona dyni obfitują w składniki odżywcze, zawierają:

• • 37-45% tłuszczu
  • 25-37% błonnika
  • 11% węglowodanów
  • 6% błonnika pokarmowego

Oraz witaminy: kwas foliowy, niacynę, wit A, C i E
Składniki mineralne: sód, potas, wapń, miedź, żelazo, fosfor, magnez, mangan, selen, cynk.

Należy zaznaczyć, że zawartość aminokwasów egzogennych zawartych w pestkach dyni jest tak duża, że odpowiada ona wartościom rekomendowanym prze/;z Światową Organizacje Zdrowia WHO [1].

Pestki dyni zawierają ponadto kukurbitynę, fitosterole, tokoferol oraz substancje mineralne między innymi selen. Kukurbityna to aminokwas, pochodna 3-karboksylopirydyny, dzięki jej zawartości możemy stosować pestki dyni w kuracjach przeciwrobaczych a przy tym nie są one toksyczne. Dawki nasion w takich kuracjach wynoszą od 50-100g.

Pestki dyni są również naturalnym źródłem tryptofanu, który sam bezpośrednio uczestniczy w szlaku metabolicznym serotoniny do melatoniny. Melatonina natomiast odpowiada z prawidłowe funkcjonowanie naszego rytmu dobowego. Zmniejsza trudności w zasypaniu poprzez skrócenie czasu potrzebnego na zaśnięcie.

Olej z pestek dyni na prostatę

Stosowanie oleju z pestek dyni wpływa na utrzymanie prawidłowych funkcji pęcherza i przepływu moczu oraz pozytywnie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie prostaty. Należy tu jednak zaznaczyć, że brak dowodów naukowych jednoznacznie to działanie potwierdzających. Wiemy natomiast, że spożywanie pestek dyni i jej przetworów łagodzi dolegliwości związane z przerostem gruczołu krokowego jednak tego powiększenia nie usuwa całkowicie stąd niezbędne są regularne konsultacje u lekarza specjalisty.

Aby kuracja była skuteczna należy spożywać od 30-60g zmielonych nasion dziennie lub ich ekwiwalent w postaci oleju. Co jest kolejnym powodem by włączyć olej z pestek dyni do codziennej diety.

Olej tłoczony na zimno z pestek dyni

Najcenniejszy jest olej pozyskiwany metodą tłoczenia na zimno. Posiada on charakterystyczną barwę od jasnozielonej do ciemnozielonej z refleksami pomarańczowo-czerwonymi a profil smakowy może kształtować się od owocowego po orzechowy. Jakość uzyskanego oleju zależy w głównej mierze od użytego surowca, stąd tak ważna jest jego odpowiednia uprawa i jej nadzór.

Jakie własciwości posiada olej z pestek dyni?

Olej z pestek dyni to bogactwo nienasyconych kwasów tłuszczowych, gdzie sam kwas linolowy odpowiada za 46% ogólnej zawartości. Jego obecność wpływa tym samym na trwałość oleju, która wynosi 12 miesięcy. Jest to bardzo ważne by konsument zrozumiał, że krótka data ważności oleju świadczy o jego jakości a tą determinuje zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych. Tak wysoka zawartość NNKT powoduje, że olej z pestek dyni nie może być używany do smażenia. Jego dobroczynne właściwości możemy wykorzystywać używając go jako dodatek do sosów, zup, sałatek oraz dressingów. Jest walory smakowe sprawiają, że nadaje on niepowtarzalny akcent smakowy każdej potrawie.

Kwas linolowy należy do kwasów omega 6 jego prozdrowotne działanie to:

• obniżenie poziomu cholesterolu w surowicy krwi,
• hamowanie procesu agregacji płytek krwi, co przeciwdziała miażdżycy,
• obniżenie ciśnienia krwi,
• jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania nerek, wątroby,
• uczestniczy w procesach pigmentacji skóry, gojeniu ran oraz prewencji zakażeń,
• zapewnia prawidłowy wzrost i rozwój młodego organizmu [1].

Zmniejszenie stężenia cholesterolu we krwi-to oficjalnie oświadczenie zdrowotne, funkcjonalne zatwierdzone przez EFSA. Co oznacza, że działanie to zostało dokładnie zbadane i potwierdzone i jest niezaprzeczalnym faktem.

Dawkowanie i właściwości lecznicze oleju z pestek dyni

Oświadczenie może być stosowane wyłącznie dla żywności zawierającej przynajmniej 1,5 g kwasu linolowego (LA) na 100 g i na 100 kcal. Już tak niewielka ilość czyli 1,5% ma działanie prozdrowotne a dla przypomnienia w oleju z pestek dyni kwas linolowy stanowi 46% !!!

Innym nienasyconym kwasem tłuszczowym występującym w oleju z pestek dyni jest kwas oleinowy. Wpływa on bezpośrednio na prawidłowy poziom cholesterolu poprzez zastępowanie w diecie tłuszczów nasyconych tłuszczami nienasyconymi, dodatkowo działa żółciopędnie oraz ogranicza agregację płytek krwi [3, 4].

Utrzymanie prawidłowego stężenia cholesterolu we krwi to również oficjalnie oświadczenie zdrowotne, funkcjonalne zatwierdzone przez EFSA.

Odnosząc się do obowiązujących zaleceń żywieniowych wzajemny stosunek kwasów z rodziny omega 6 i 3 powinien wynosić: 4-5:1 lub 2:1. Jest to bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, gdyż kwasy te konkurują o te same enzymy w szlaku metabolicznym. Spożywanie ich we właściwych proporcjach wpływa na zdolności poznawcze, proces kojarzenia, zapamiętywania, koordynacji ruchowej. Wpływa na utrzymanie stabilnego nastroju oraz opanowanie stanów lękowych [1, 3, 5, 8].

Inne dobroczynne składniki występujące w oleju z pestek dyni to fitosterol, skwalen, kwasy fenolowe, tokoferole oraz barwniki roślinne: chlorofile i karotenoidy.

Sterole roślinne zwane fitosterolami są również składnikami posiadającymi potwierdzone, zatwierdzone oświadczenia zdrowotne, funkcjonalne EFSA:

• Utrzymanie prawidłowego stężenia cholesterolu we krwi
• Zmniejszenie poziomu cholesterolu we krwi. Redukcja ryzyka rozwoju choroby wieńcowej.

W przypadku tych oświadczeń mamy oczywiście precyzyjnie określone warunki użycia od 0,8-1,5 g w przypadku zastosowania ich obu oraz czas trwania kuracji od 2-3 tygodni.

Nie zmienia to jednak faktu iż sterole roślinne są naturalnymi, skutecznymi statynami i mogą być z powodzeniem stosowane zarówno w przypadku prewencji jak i podczas już występujących problemów zdrowotnych.

Fitosterole mają ponadto działanie: przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwrzodowe, przeciwmiażdżycowe, oraz antyoksydacyjne.

Przypisuje im się również działanie przeciwnowotworowe polegające na apoptozie komórek nowotworowych szczególnie w przeciwdziałaniu rozwojowi raka prostaty, jajników, płuc, żołądka i okrężnicy. Apoptoza polega na kontrolowanej, programowanej śmierci komórek nowotworowych. Zahamowanie procesu ich namnażania przeciwdziała rozwojowi nowotworu [1,2, 6, 7].

Kwasy fenolowe odpowiadają za neutralizację wolnych rodników, spowalniają w ten sposób proces starzenia oraz zmniejszają stres oksydacyjny.

Skwalen posiada właściwości antyoksydacyjne i jest on jednym ze składników płaszcza lipidowego skóry. Jest cennym i poszukiwanym surowcem kosmetycznym szczególnie w kosmetykach naturalnych.

Chlorofile i karotenoidy odpowiadają za charakterystyczną barwę oleju. W zależności od ich zawartości olej jest bardziej zielony- przewaga chlorofili, bardziej pomarańczowy-czerwony- przewaga karotenoidów. Są one związkami o silnych właściwościach antyoksydacyjnych.

Dynia nie tylko na Halloween

Bogactwo dobroczynnych, prozdrowotnych składników jakie możemy czerpać z dyni sprawia, że już nie patrzymy na nią przez pryzmat lampionu na Halloween. Nasiona dyni czyli pestki jak i pozyskany z nich olej są tak wartościowe, że należy je włączyć do codziennej diety.

Ich prozdrowotne działanie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, przeciwdziała chorobom cywilizacyjnym, szczególnie tym dietozależnym. Jesteśmy i składamy się z tego co jemy. Skoro tak wiele zależy od nas to włóżmy ten minimalny wysiłek w komponowanie zdrowych, wartościowych posiłków, a olej tłoczony na zimno z pestek dyni niech będzie ich codziennym uzupełnieniem.

Ciekawostka

Nasiona, pestki dyni są popularnym smakołykiem szczególnie w Austrii, spożywane w formie surowej lub poddane prażeniu z dodatkiem soli i innych przypraw.

Żródła:

1. A. Antoniewska, A. Adamska, J. Rutkowska, M. Zielińska, Oleje z nasion dyni jako źródło cennych składników w diecie człowieka. Probl Hig Epidemiol 2017, 98(1): 17-22
2. A. Kopeć, E. Nowacka, E. Piątkowska, T. Leszczyńska, Charakterystyka i prozdrowotne właściwości steroli roślinnych. Żywn Nauk Technol Jakość 2011, 3(76): 5-14.
3. P. Zagrodzki, A. Starek, Dietetyczne znaczenie olejów roślinnych. Bromat Chem Toksykol 2012, 45(4):1175-1182.
4. Huang CL, Sumbio BE, Olive oil, the Mediterranean diet and cardiovascular health. J Am Coll Surg 2008, 207(3):407-416.
5. P. Zagrodzki, Kwasy tłuszczowe n-3 i n-6, a parametry kognitywne i behawioralne u dzieci – przegląd literatury. Bromat Chem Toksykol 2009, 42(3): 950-953.
6. Vorobyova OA, Bolshakova AE, Pegova RA, et al. Analysis of the components of pump kin seed oil in suppositories and the possibility of its use in pharmaceutical. J Chem Pharm Res 2014, 6(5):1106-1116.
7. R. Szymańska, J. Kruk, Fitosterole- występowanie i znaczenie dla człowieka. KOSMOS 2007, 56(1-2): 107-114.
8. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie