Yerba mate

Yerba mate – co to?

Yerba mate to susz, który powstaje z liści i gałązek ostrokrzewu paragwajskiego. Roślina ta jest wiecznie zielonym drzewem, które występuje jedynie w obszarze pomiędzy Oceanem Atlantyckim a rzeką Paraguay. Obecnie yerbę uprawia się w trzech krajach – w Brazylii, Argentynie oraz Paragwaju. Warto wspomnieć, że wyróżnia się 4 rodzaje yerby, mianowicie:

• yerbę argentyńską – to grubiej cięte liście z małą ilością pyłu, łagodniejsze w smaku,
• yerbę paragwajską – o dymnym smaku i aromacie, drobniej ciętą i z większą zawartością pyłu,
• yerbę brazylijską – soczyście zieloną, zmieloną drobno jak mąka, z dużą zawartością pyłu,
• yerbę urugwajską – drobno zmielona, bez patyczków, z dużą ilością pyłu.

Yerba mate – właściwości

Najlepiej znaną właściwością yerba mate jest jej działanie pobudzające. Picie naparu z suszu ostrokrzewu paragwajskiego poprawia koncentrację i skupienie, dzięki zawartej w roślinie mateinie (inna nazwa kofeiny). Napój pobudza zarówno umysł, jak i ciało. Dodatkowo, jest doskonałym źródłem polifenoli, czyli antyoksydantów, które neutralizują szkodliwe działanie wolnych rodników. Można powiedzieć zatem, że yerba spowalnia proces starzenia się komórek. Ponieważ ostrokrzew paragwajski rośnie na żyznych glebach, zawiera także liczne witaminy i minerały. Wśród kluczowych właściwości tego naparu należy wymienić:

• działanie pobudzające metabolizm,
• działanie moczopędne,
• zmniejszanie łaknienia.

Yerba mate – witaminy

Spośród naparów zawierających kofeinę, to yerba mate uznawana jest za najlepiej zbilansowaną pod względem właściwości pobudzających i odżywczych. W jej składzie można znaleźć liczne witaminy, takie jak witamina A, E, C, B1, B2, B3 oraz B5. Ponad to, susz składający się z liści, patyczków i pyłu zawiera także różne minerały, w tym cynk, magnez, potas, fosfor, żelazo, selen, sód, mangan i wapń. Yerba stanowi zatem bardzo dobry naturalny suplement diety.

Yerba mate kcal

Na tle kawy czy herbaty, yerba może pozornie wydawać się napojem kalorycznym, ponieważ zawiera od 25 do 50 kcal w 50 gramach suszu. Należy pamiętać jednak, że jedną porcję suszonych liści z reguły zalewa się wielokrotnie, dlatego podana kaloryczność jest bardzo orientacyjna i rozkłada się na ilość przygotowanych naparów. Ponieważ produkt zawiera przy tym liczne witaminy i minerały, można bez obaw sięgać po niego na diecie odchudzającej.

Czy yerba mate jest zdrowa?

Yerba mate bardzo często polecana jest osobom, które nie chcą lub nie mogą pić kawy, a przy tym poszukują naparu o właściwościach pobudzających. Co ważne, yerba zapewnia efekt pobudzenia stopniowo, bez nagłych skoków energii. Gwarantuje też dobrą gospodarkę elektrolitami, ponieważ – choć jest moczopędna – jednocześnie dostarcza organizmowi dużych ilości potasu i magnezu, co pozwala na bieżąco uzupełniać ubytki. Pod tym względem yerba jest więc zdrowsza od kawy, a jej regularne spożywanie rzadziej prowadzi do takich skutków ubocznych jak skurcze czy nadwrażliwość.

Na podstawie badań Argentyńskiego Towarzystwa Kardiologicznego można wnosić, że napar ma też właściwości ochronne wobec serca i układu krążenia. Działa przeciwzapalnie, obniża poziom złego i podwyższa poziom dobrego cholesterolu. Wspiera także walkę z otyłością, ponieważ korzystnie wpływa na pracę jelit i żołądka, zapobiega zaparciom i poprawia trawienie. Warto wspomnieć również, że yerba mate może łagodzić objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego u kobiet.

Działanie yerba mate

Yerba zawiera około 196 substancji aktywnych, liczne witaminy i minerały oraz polifenole. Tak bogaty skład naparu sprawia, że ma on liczne właściwości prozdrowotne. Najważniejszym działaniem yerby jest stymulowanie pracy centralnego układu nerwowego, czyli pobudzanie i zwiększanie koncentracji bez efektu ubocznego w postaci nerwowości czy rozdrażnienia. Napój poprawia też krążenie i obniża ciśnienie krwi. Wśród jego pozostałych właściwości warto wymienić:

• łagodzenie uczucia głodu,
• poprawę przemiany materii,
• wspomaganie leczenia astmy – zawartość ksantyn,
• działanie przeciwutleniające,
• działanie profilaktyczne względem nowotworów – niszczy komórki rakowe, jednocześnie chroniąc komórki zdrowe,
• wsparcie układu krwionośnego – obniżenie poziomu złego cholesterolu i podwyższenie poziomu dobrego cholesterolu,
• wspomaganie odchudzania – lepsze trawienie tłuszczów, szybsze uczcie sytości,
• wsparcie leczenia cukrzycy insulinozależnej oraz ochrona przed powikłaniami przy cukrzycy,
• działanie przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze i przeciwgrzybicze,
• wsparcie pracy nerek,
• wzmaganie wydzielania soku żołądkowego.

Yerba mate a odchudzanie

Yerba mate wspiera odchudzanie na kilka sposobów. Po pierwsze, wywołuje uczcie sytości, dzięki czemu zmniejsza uczucie głodu i pozwala łatwiej zmniejszyć przyjmowane porcje posiłków. Po drugie, napar hamuje aktywność enzymu trawiennego, który rozkłada tłuszcze, dzięki czemu możliwe jest ograniczenie ilości tłuszczów przyswajanych przez organizm. Po trzecie, yerba wpływa korzystnie na metabolizm. Dzięki usprawnieniu przemiany materii pozwala szybciej spalać tkankę tłuszczową i uzyskiwać lepsze efekty odchudzania. Po czwarte, napar pobudza wydzielanie soku żołądkowego i usprawnia proces trawienia oraz samą perystaltykę jelit. Sprawia to, że pijąc yerbę, można czuć się „lżejszym”.

Yerba mate na nadciśnienie

Yerba mate pobudza, ponieważ zawiera kofeinę, ale jednocześnie działa ochronnie na serce i układ krążenia. Badania wykazały, że picie tego naparu nie ma większego wpływu na ciśnienie skurczowe i rozkurczowe krwi. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że yerba zawiera kwas chlorgenowy, który poprawia funkcjonowanie naczyń krwionośnych, a dzięki temu reguluje ciśnienie tętnicze.

Yerba mate a wątroba

Yerba jest dobra dla wątroby, ponieważ ma działanie moczopędne, dzięki zawartych w niej saponinach. Częste oddawanie moczu sprzyja natomiast usuwaniu z organizmu toksyn, w tym zwłaszcza metali ciężkich, które obciążają pracę wątroby. Poza tym, napój zapobiega otłuszczaniu się tego narządu.

Yerba mate a refluks

Yerba mate bywa polecana osobom cierpiącym na refluks jako zamiennik kawy. Ponieważ napar z ziaren kawowca nasila problemy żołądkowe, nie należy pić go przy takich objawach, jak zgaga, czy odbijanie – zwłaszcza na „pusty żołądek”. Yerba mate nie powinna nasilać objawów ze strony układu pokarmowego.

Yerba mate a serce

Jak zostało wspomniane, yerba mate działa ochronnie na serce i cały układ krwionośny. Pozwala przeciwdziałać miażdżycy. Zmniejsza ryzyko rozwoju chorób serca. Obniża poziom cholesterolu. Usprawnia przepływ krwi przez naczynia krwionośne, dzięki czemu reguluje ciśnienie. Ponieważ zawiera teofilinę i teobrominę, rozszerza naczynia krwionośne. Dodatkowo, ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów, neutralizuje wolne rodniki i zmniejsza ryzyko rozwoju chorób układu krążenia.

Jak parzyć yerba mate?

Parzenie yerba mate to rytuał, do przeprowadzenia którego potrzebnych jest kilka akcesoriów, w tym: odpowiednie naczynie (tak zwana matera) oraz rurka (bombilla). Susz zaparza się wodą w temperaturze około 70-80 stopni Celsjusza. Na początek należy wsypać yerbę do naczynia do około 3/4 jego pojemności. Następnie naczynie trzeba nakryć dłonią, obrócić i przechylić, aby susz przesypał się na jedną stronę, tworząc kopczyk. Tak przygotowaną yerbę należy zalać ciepłą wodą. W miejscu pęcznienia listków trzeba umieścić kolejno bombillę – nie wolno nią poruszać. Kiedy susz wchłonie wodę, można zalać go kolejną porcją płynu w tej samej temperaturze. Napar jest gotowy do wypicia. Raz wykorzystany susz można zaparzać wielokrotnie.

Yerba mate na zimno

Yerbę można pić nie tylko na ciepło, ale i na zimno – jako orzeźwiający napój na lato. Tak przygotowana, nadal zachowuje swoje prozdrowotne właściwości. Do przygotowania yerby na zimno należy schłodzić wodę do około 1-5 stopni Celsjusza i takim płynem zalać liście. Po kilku minutach susz uwolni swój smak i właściwości. Do napoju można dodać kostki lodu oraz sok z cytryny.

Jak pić yerba mate?

Wiele osób zastanawia się, jak pić yerba matę – czy konieczne jest posiadanie odpowiednich akcesoriów, jakiej ilości suszu należy używać, jaką ilością wody zalewać liście? Należy pamiętać, że wszystko to jest kwestią indywidualną. Najlepsze rozwiązanie to testowanie różnych ilości suszu oraz wody. Napar można przygotować też w zwykłym zaparzaczu do herbaty. Warto pamiętać natomiast, że receptury parzenia yerby powstały po to, aby uzyskać napój o jak najlepszym smaku i właściwościach. Kluczowe jest zalewanie suszu odpowiednio przestudzoną wodą oraz stopniowe dodawanie płynu, dzięki czemu napar zachowa swoje właściwości i zbilansowany smak.

Yerba mate na czczo

Yerba zawiera kofeinę, dlatego nie zaleca się pić jej na pusty żołądek. Najlepiej sięgnąć po napar około 30 minut po posiłku – zwłaszcza obfitym w tłuszcze.

Ile pić yerba mate?

Większość publikacji naukowych wskazuje na fakt, że optymalna dzienna porcja yerba mate to 30 g suszu, przy czym liście można zalewać wielokrotnie i pić kilka, a nawet kilkanaście razy dziennie. To, ile kubków yerby wolno jest wypić w ciągu dnia bez obaw o swoje zdrowie i dobre samopoczucie, zależy od indywidualnych cech organizmu i podatności na działanie substancji zawartych w suszu.

Jaki smak ma yerba mate?

Każda yerba smakuje nieco inaczej, ponieważ wpływ na jej walory mają między innymi warunki uprawy oraz sposób przygotowania naparu. Niemniej jednak należy podkreślić, że yerba ma smak charakterystyczny, ziołowy, z gorzkimi nutami. Z tego względu na początek warto zaparzać ją w mniejszych ilościach – stosując mniej suszu. Można także łagodzić gorzki smak napoju za pomocą takich dodatków jak pomarańcze, mięta, czy rumianek.

Kofeina w yerba mate

Kofeina zawarta w yerba mate nazywana jest mateiną i ma bardzo podobne działanie do substancji zawartej w kawie czy herbacie. Kofeina z yerby wchłania się w żołądku i jelicie cienkim, a następnie trafia do tkanek i ulega procesom metabolicznym. W jednym litrze naparu z liści zawartych jest ok. 358 mg kofeiny, czyli mniej niż w parzonej kawie.

Yerba mate zamiast kawy

Zarówno yerba, jak i kawa działają pobudzająco i wzmacniają koncentrację. Kawa dodaje jednak energii niemal bezpośrednio po jej wypiciu, a następnie efekt ten zaczyna dosyć szybko zanikać. W przypadku yerby jest odwrotnie – kofeina w niej zawarta potrzebuje więcej czasu, aby pobudzić organizm, ale efekt ten utrzymuje się dłużej i nie kończy się gwałtownym spadkiem energii.

Czy yerba mate pobudza?

Yerba pobudza dzięki zawartości kofeiny, teofiliny i teobrominy. Jej działanie opiera się na przyspieszeniu pracy układu sercowo-naczyniowego. W taki sposób napar zmniejsza zmęczenie, wspiera przy wysiłku fizycznym i poprawia koncentrację. Energia wytworzona dzięki yerbie uwalnia się stopniowo i przez długi czas, bez gwałtownych spadków, co często ma miejsce przy spożywaniu kawy.

Jak długo działa yerba mate?

Okres półtrwania yerby w organizmie wynosi około 4-5 godzin. Warto pamiętać o tym, sięgając po napar w godzinach wieczornych.

Yerba mate a matcha

Yerba mate nie jest tym samym, co matcha (drobno zmielona zielona herbata). Oba produkty mają jednak podobne właściwości:

• antyoksydacyjne,
• zwiększające koncentrację,
• przyspieszające przemianę materii,
• przyspieszające spalanie tłuszczu,
• zapobiegające chorobom przewlekłym.

Yerba mate z miodem

Yerba mate można pić na słodko, na przykład z dodatkiem miodu. Pozwoli to dodatkowo wzmocnić działanie prozdrowotne naparu. Należy pamiętać, aby miód dodać do napoju po wystudzeniu go do około 40 stopni Celsjusza.

Yerba mate z mlekiem

Yerba mate można pić z dodatkiem mleka, jak herbatę lub przygotowywać ją na bazie ciepłego mleka w temperaturze ok. 80 stopni.

Yerba mate w ciąży

Z uwagi na zawartość kofeiny w yerba mate, będąc w ciąży nie należy pić naparu w ilości większej niż 500 ml dziennie – w 100 ml napoju znajduje się około 36 mg kofeiny.

Yerba mate dla dzieci

Yerba zawiera kofeinę, dlatego zasadniczo nie należy podawać jej dzieciom. W niewielkiej ilości napar będzie jednak bezpieczny już dla maluchów w wieku przedszkolnym – warto pamiętać, że kofeina występuje też w innych produktach, np. w coli.

Yerba mate – rakotwórczość

Temat rakotwórczości yerba mate wiąże się z faktem, iż czynnikiem rozwoju nowotworów – raka przełyku i górnych dróg oddechowych – jest picie gorących napojów w temperaturze powyżej 65 stopni. Według WHO, prawidłowo zaparzona yerba nie jest więc czynnikiem rakotwórczym.

Yerba mate – właściwości negatywne

Yerba pita w nadmiarze może powodować nadmierne pobudzenie. Niewskazane jest też picie naparu na pusty żołądek – może to skutkować dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.

Yerba mate – przeciwwskazania

Przeciwwskazania do picia yerba mate związane są z zawartą w suszu kofeiną, zatem naparu nie zaleca się podawać przede wszystkim dzieciom. Należy też ograniczyć jego spożycie w ciąży i okresie karmienia piersią.