SPIS TREŚCI:
Ostropest Plamisty – Działanie
Wszyscy znamy hepatoprotekcyjne działanie ostropestu. Warto jednak wiedzieć, jaka część rośliny jest źródłem tych cennych substancji czynnych, które za nie odpowiadają. Są to nasiona a dokładnie łupina nasienna. To z niej właśnie tzw. łuski otrzymuje się ekstrakt, który jest używany w lekach i suplementach diety na wątrobę.
Substancje czynne zawarte w ostropeście nazywamy flawonolignanami lub sylimaryną. Warto jednak zaznaczyć, że nazwa sylimaryna skrywa szereg związków, które wspólnie działają hepatoprotekcyjnie. Czyli pod nazwą symilaryna kryją się także: sylibina, będąca głównym składnikiem surowca, występująca w dwóch izomerach A i B, które wspólnie tworzą kompleks zwany sylibininą oraz związki dodatkowe sylichrystyna i sylidionina. Może dla laika jest to zawiłe ale starajmy się chociaż zapamiętać, że sylimaryna jest kompleksem i reprezentuje więcej niż jeden związek.
Nazwa sylimaryna, ze względu na swoją rozpoznawalność, jest wciąż chętnie modyfikowana przez producentów suplementów diety i często służy sama w sobie lub w części jako podstawa nazwy ich preparatów. Mało kto jednak wie, że jest to nazwa grupy związków a nie pojedyńcza substancja.
Substancje czynne zawarte w ostropeście nazywamy flawonolignanami lub sylimaryną. Warto jednak zaznaczyć, że nazwa sylimaryna skrywa szereg związków, które wspólnie działają hepatoprotekcyjnie.
Samo ziarno ostropestu pozbawione łuski, czyli tak zwane bielmo, jest także cennym źródłem białka i aminokwasów. Jest ono od lat cenione za wartości odżywcze i wykorzystywane w dodatkach do pasz dla zwierząt gospodarskich i nie tylko.
Ostropest Plamisty – na co Pomaga?
Ostropest i sylimaryna już zakorzeniły się w naszej świadomości jednoznacznie z działaniem ochronnym na wątrobę, ale czy ostropest to tylko wątroba? Przyjrzyjmy się oświadczeniom żywieniowym, których dostarcza nam EFSA na temat ostropestu:
- udział w obronie organizmu przed czynnikami zewnętrznymi
- utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi
- pomaga utrzymać zdrowe serce
- działa ochronnie na wątrobę
- zdrowie wątroby
- ochrona DNA, białek i lipidów przed uszkodzeniem oksydacyjnym
- sylimaryna regeneruje komórki wątrobowe
- pomaga chronić komórki wątroby, przyczynia się do prawidłowej produkcji żółci
Większość oświadczeń dotyczy wątroby, jednak na liście znajduje się także utrzymanie zdrowego serca jak i ochrona DNA, białek i lipidów przed uszkodzeniem oksydacyjnym czy obrona organizmu przed czynnikami zewnętrznymi. Z racji braków warunków użycia związanych z wymienionymi oświadczeniami, można by je powiązać ze sprawnie funkcjonującą wątrobą, bo przecież zdrowa wątroba wpływa na całokształt funkcjonowania organizmu. Potrafi się wspaniale regenerować, ale też nieźle dokuczyć gdy ją zaniedbamy. Stale wzrastająca ilość suplementów diety z jej użyciem tylko to potwierdza.
Nasza typowa, polska dieta jest bardzo obciążająca dla wątroby, nie wspominając nawet o dzisiejszych czasach, gdy życie w ciągłym biegu, chroniczny stres często sprawiają, że sięgamy po gotowe dania, żywność wysokoprzetworzoną czy, co gorsza, fast foody w zbyt dużej ilości. Oczywiście wszystko jest dla ludzi, jednak to właśnie wątroba jako pierwsza daje nam sygnał alarmowy, gdy zanadto przesadzimy z jej eksploatacją.
Każdy kto kiedykolwiek poczuł ten charakterystyczny ból wie, że nie jest to nic przyjemnego. I co wtedy robimy? Biegniemy do apteki po coś na wątrobę by uciszyć problem. Nie tędy niestety droga.
Jeżeli jesteśmy osobami odżywiającymi się świadomie i wiemy dlaczego określone produkty trafiają na nasz talerz, możemy bez obaw włączyć ostropest plamisty jak i jego przetwory do codziennej diety. Kierujemy się wtedy zasadą lepiej zapobiegać niż leczyć, a w przypadku produktów naturalnych bardzo ważna jest addytywność działania.
Ostropest Plamisty – Dawkowanie
Bardzo ważna kwestia czyli dawkowanie. Wyciągi z ostropestu występują zarówno w lekach jak i suplementach diety. Sylimaryna znajduje się w samej łusce ostropestu. Jej zawartość w surowcu wynosi od 1,5-3,05%. Jak w tym wszystkim nie zginąć?! Pierwsze najważniejsze pytanie, które powinno pojawić nam się w głowie zawsze, gdy chcemy rozpocząć jakąś terapie lekiem czy to suplementem diety powinno brzmieć:
Dlaczego i po co chcę dany specyfik przyjmować?
Jeżeli jest to wskazanie lekarza, wtedy oczywiście nasze wątpliwości powinny zostać rozwiane, a dawkowanie znajdziemy w ulotce zaleconego leku. Doskonale jednak wiemy, że wszyscy uwielbiamy się sami kurować na własną rękę i dlatego powyższe pytanie jest tak istotne. Po pierwsze dlaczego? Czy dlatego, że dokucza mi wątroba i wiem, że mój sposób odżywiania pozostawia wiele do życzenia? Jeżeli tak, to powinniśmy odwiedzić lekarza, który wykluczy wystąpienie poważniejszych dolegliwości i wtedy możemy rozpocząć samodzielną pokutę w postaci diety i włączenia do niej ostropestu w postaci zmielonych nasion, by wspomóc regenerację wątroby.
Jeżeli jesteśmy osobami odżywiającymi się świadomie i wiemy dlaczego określone produkty trafiają na nasz talerz, możemy bez obaw włączyć ostropest plamisty jak i jego przetwory do codziennej diety. Kierujemy się wtedy zasadą lepiej zapobiegać niż leczyć, a w przypadku produktów naturalnych bardzo ważna jest addytywność działania. Co się kryje pod tym pojęciem? Jest to stopniowe dodawanie do siebie małych kroków, które w perspektywie czasu przyniosą zamierzony rezultat.
Z uwagi na wspomnianą addytywność, działania wszelkiego rodzaju kuracje naturalne wymagają, czasu, cierpliwości i trochę pokory by zaczęły przynosić efekty. Tak jak organizm nie choruje z dnia na dzień, tak etap zdrowienia, regeneracji powinien być stopniowy, a co za tym idzie skuteczny i trwały.
Czy Ostropest Plamisty Zalewać Wrzątkiem?
Odpowiedź na to pytanie zależy od postaci w jakiej chcemy ostropest spożywać. Żniwa ostropestu odbywają się do jesieni, więc gdy nie mamy pewności co do źródła pochodzenia ziaren, warto je sparzyć przed spożyciem, bądź też dosuszyć w piekarniku. Gdy mamy do czynienia z produktem od producenta posiadającego wszystkie niezbędne systemy jakości, bez przeszkód gotowe ziarno możemy mielić i używać według własnych potrzeb. Pamiętajmy jednak, by mielić je na bieżąco, ponieważ szybko jełczeje. Spożywanie ziarna ostropestu w całości nie ma korzyści zdrowotnych, w zasadzie zostanie ono wydalone w niezmienionej postaci.
U ludzi dawki sylimaryny powyżej 1500 mg mogą powodować biegunkę z powodu zwiększonej produkcji żółci. Odnotowywano też łagodne reakcje alergiczne, niewymagające jednak odstawienia leku.
Ostropest Plamisty – Skutki Uboczne
Nie są znane poważne skutki uboczne przedawkowania ostropestu, w zasadzie jest to produkt bezpieczny. W przypadku wyciągu sylimaynowego używanego w lekach, kwestie te reguluje dawkowanie wskazane przez producenta.
W badaniach na zwierzętach sylimaryna była nawet w wysokich dawkach lekiem bezpiecznym. U ludzi dawki sylimaryny powyżej 1500 mg mogą powodować biegunkę z powodu zwiększonej produkcji żółci. Odnotowywano też łagodne reakcje alergiczne, niewymagające jednak odstawienia leku. Zwyczajowo stosowaną dawką dobową jest 240-900 mg w dwóch lub trzech podzielonych porcjach. [1]
Ostropest Plamisty – Herbata
Od kilku lat obserwuje się pojawiające w sklepach produkty z ostropestu na zasadzie herbaty do zaparzania w saszetkach. Biorąc pod uwagę, że sylimaryna nie rozpuszcza się w wodzie, picie takiej herbaty nie ma najmniejszego sensu. Inna sprawa, to spożywanie zmielonego ziarna ostropestu dodawanego do koktajli, zagęszczania zup czy wypieków.
Ostropest Plamisty a Odchudzanie
Jeżeli zdrowa wątroba to sprawnie funkcjonujący organizm, zatem prawidłowo przebiegające przemiany metaboliczne, zachodzące w organizmie, przyczyniają się do zachowania prawidłowej masy ciała. Jest to prosty i logiczny wniosek.
Wśród oświadczeń żywieniowych umieszczonych na stronie EFSA mamy:
- utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi
Stały, stabilny poziom cukru we krwi sprawia, że nie mamy ochoty na podjadanie czy na słodkie przekąski. Wyzbycie się tych pokus jest już dużym ułatwieniem w walce o smukłą sylwetkę.
Zmielone ziarna ostropestu możemy z powodzeniem używać jako dodatek do koktajli czy owsianki. Wysoka zawartość błonnika, a także obecność łuski z ziarna, wpłynie korzystnie na ruchy robaczkowe w jelitach i pobudzi procesy trawienne.
Ostropest na Wątrobę
Głównym przeznaczeniem i wykorzystaniem wyrobów z ostropestu jest wspomaganie i regeneracja wątroby. Pierwsze zapisy świadczące o wykorzystywaniu ostropestu datuje się już na I wiek, gdzie Pliniusz Starszy, rzymski lekarz pisał o nim, że „ uwalnia żółć”. Dziś w wieku XXI nadal ostropest plamisty jest gwiazdą w swojej kategorii i nic nie wskazuje na to, by miało się to zmienić! Powstały już setki publikacji, a temat jest wciąż żywy, gdyż producenci stale wprowadzają nowe połączenia kompleksu sylimarynowego z innymi związkami o działaniu hepatoprotekcyjnym.
Sylimaryna, posiada szeroko udokumentowane działanie hepatoprotekcyjne, chroniące komórki wątroby przed szkodliwym działaniem: etanolu, wspomnianych toksyn muchomora sromotnikowego czy czterochlorku węgla. Jest ona wykorzystywana w leczeniu uszkodzeń wątroby oraz we wspomaganiu leczenia zapalenia wątroby, żółtaczki, czy marskości wywołanej hepatotoksynami.
By zrozumieć siłę działania sylimaryny warto wiedzieć, że jest ona stosowana w preparatach podawanych w przypadku silnych zatruć, w tym zatruciach muchomorem sromotnikowym (Amanita phalloides), czy paracetamolem. Infuzja dożylna podana do 48 godzin od spożycia może zapobiec skutkom śmiertelnym.
Wątroba pełni wiele funkcji niezbędnych do zachowani zdrowia i sprawnego funkcjonowania organizmu. Jest podstawowym narządem odtruwającym. Stale postępujący proces chemizacji środowiska prowadzi do uszkodzenia komórek wątroby, zaburzając ich zdolność do regeneracji, co z kolei wpływa negatywnie na pracę wątroby.
Stosowanie coraz większej ilości leków jest także obciążające dla wątroby szczególnie, że wiele metabolitów substancji czynnych posiada wręcz działanie toksyczne. Dlatego też tak dużą rolę odgrywają preparaty o działaniu hepatoprotekcyjnym, które zmniejszają szkodliwy wpływ przyjmowanych leków. [2,4,5]
Sylimaryna, czyli aktywny kompleks zespołu flawonolignanów, posiada szeroko udokumentowane działanie hepatoprotekcyjne chroniące komórki wątroby przed szkodliwym działaniem: etanolu, wspomnianych toksyn muchomora sromotnikowego czy czterochlorku węgla. Jest ona wykorzystywana w leczeniu uszkodzeń wątroby oraz we wspomaganiu leczenia zapalenia wątroby, żółtaczki, czy marskości wywołanej hepatotoksynami.
Działanie sylimaryny ma charakter wielokierunkowy. Wpływa ona na uszczelnienie i stabilizację błon komórkowych hepatocytów w wyniku czego toksyny nie mogą wniknąć do wnętrza komórki. Ma właściwości przeciwutleniające czyli posiada zdolność wiązania reaktywnych form tlenu. W ten sposób proces peroksydacji lipidów w membranie zostaje zahamowany, a struktura błony komórkowej hepatocytu nienaruszona. Ponadto przyczynia się do zachowania wysokiego stężenia glutationu w wątrobie. [2,3]
Należy podkreślić, że nasza wrażliwość na działanie toksyn jest cechą osobniczą zależną od naszego wieku, płci, środowiska w jakim żyjemy, sposobu odżywiania oraz predyspozycji genetycznych.
Ostropest na Trzustkę i Inne Schorzenia
Flawonolignany zawarte w ostropeście plamistym, poza właściwościami hepatoprotekcyjnymi, posiadają udowodnione naukowo działanie ochronne na inne narządy jak nerki, płuca czy trzustka. Pojawiają się publikacje mówiące o zastosowaniu tych związków w leczeniu cukrzycy. Wiąże się to nie tylko z możliwością obniżenia poziomu cukru we krwi, ale także z odzyskaniem przez trzustkę funkcji hormonalnych wynikającą z regeneracji jej komórek.
Kompleks sylimarynowy, a ściśle zawarta w nim silibina, posiada również właściwości przeciwnowotworowe, szczególnie w kierunku narządów miąższowych. Ich aktywność wykazano miedzy innymi w leczeniu nowotworów płuc, trzustki, nerek oraz skóry. [2,6]
Źródła:
- https://podyplomie.pl/medycyna/19299,wartosc-lekow-ochraniajacych-watrobe
- A. Liebert, E. Kałużna, M.Kłopocka, „Profilaktyka zaburzeń układu pokarmowego podczas terapii antybiotykami makrolidowymi”, Forum Zakarzeń 2013;4(3):173-179.
- K. Karłowicz-Bodarska, T. Bodalski, „Znaczenie surowców roślinnych w leczeniu schorzeń wątroby”, Postępy Fitoterapii 2007;3:155-167.
- I. Jankowska, K. Jankowski, J. Kmiotek, J. Pawłowska, J. Socha, „Toksyczne i polekowe uszkodzenia wątroby”, Med Sci Rev Hepatol 2007;7:32-41.
- V. Kren, D. Walterova, „Silybin and silymarin- New effects and applications”, Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomuc Czech Repub 2005;149(1):29-41.
- M. Majewska-Wierzbicka, H. Czeczot, „Przeciwnowotworowe działanie flawonoidów”, Pol Merk Lek 2012;33(198):364-369.
Super artykuł! Znalazłam dużo informacji, których szukałam o ostropeście, a dodatkowo bardzo przyjemnie się czytało.